Program Czyste Powietrze zawieszony – co to oznacza dla beneficjentów?
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ogłosił, że od 28 listopada 2024 roku wstrzymuje przyjmowanie nowych wniosków w ramach programu Czyste Powietrze. Decyzja została podjęta w celu przeprowadzenia gruntownej reformy programu, która ma zwiększyć jego efektywność i ukrócić nadużycia.
Choć nowe wnioski nie będą akceptowane, wypłaty dotacji dla już złożonych aplikacji będą kontynuowane. Prace nad usprawnieniem programu czyste powietrze mają potrwać kilka miesięcy, a jego ponowne uruchomienie zaplanowano na wiosnę 2025 roku.
Wsparcie dla powodzian – nowa forma pomocy w ramach programu
Od połowy grudnia 2024 roku uruchomiony zostanie specjalny fundusz na pomoc dla osób poszkodowanych przez powodzie. Mieszkańcy województw dolnośląskiego, lubuskiego, opolskiego i śląskiego będą mogli ubiegać się o dofinansowanie na wymianę źródeł ciepła np. wymianę pieca. Na ten cel przeznaczono 300 mln zł, co ma wesprzeć potrzebujących w odbudowie domów i poprawie ich efektywności energetycznej.
Reforma programu Czyste Powietrze – odpowiedź na nadużycia
Jak wyjaśnił wiceprezes NFOŚiGW Robert Gajda, zawieszenie przyjmowania wniosków było konieczne ze względu na liczne nadużycia wykryte podczas kontroli w 2024 roku. Aż 12% beneficjentów naruszało zasady programu czyste powietrze, stosując m.in.:
- Zawyżanie kosztów remontów, np. absurdalnie wysokie ceny okien i drzwi,
- Składanie wielokrotnych wniosków na różne nieruchomości,
- Wymuszanie zaliczek na konto wykonawcy, który często znikał z rynku.
Aby wyeliminować takie praktyki, w nowej edycji programu zostaną wprowadzone następujące zmiany:
- Limity kosztów na poszczególne elementy modernizacji,
- Obowiązek wypłaty zaliczek wyłącznie na konto beneficjenta,
- Większa liczba kontroli, aby zapobiec nadużyciom,
- Kierowanie pomocy do najbardziej potrzebujących rodzin.
Co zmieni się w programie Czyste Powietrze w 2025 roku?
Nowa odsłona programu Czyste Powietrze, która wystartuje wiosną 2025 roku, ma być bardziej dostępna i przejrzysta dla użytkowników. Zapowiadane zmiany obejmują:
- Nowe standardy energetyczne – beneficjenci będą musieli udowodnić, że modernizacja pozwoli osiągnąć określony poziom efektywności energetycznej budynku.
- Operatorzy wsparcia – specjalni pracownicy pomogą użytkownikom w wypełnianiu wniosków i przeprowadzą ich przez cały proces aplikacyjny. Gminy lub firmy wyłonione w przetargach mogą stać się operatorami programu.
- Szybsze rozpatrywanie wniosków – czas oczekiwania na decyzję ma zostać znacząco skrócony, choć uproszczenie procedur nie może osłabić skuteczności kontroli.
Dlaczego program Czyste Powietrze został zawieszony dopiero teraz?
Choć o problemach i nadużyciach w programie wiadomo było już na początku 2024 roku, pełna analiza sytuacji wymagała czasu. Jak podkreślił Robert Gajda, w ostatnich miesiącach pojawiły się dowody na konkretne nieuczciwe działania, co wymusiło natychmiastową reakcję.
Nowe zasady programu Czyste Powietrze mają zostać przedstawione jeszcze przed końcem 2024 roku, co pozwoli beneficjentom na lepsze przygotowanie się do reformy. Wiosenna edycja programu ma być bardziej uczciwa, przejrzysta i skierowana do osób, które naprawdę jej potrzebują.
Ocenić przyjdzie nam to samym.
Na czym polegał program Czyste Powietrze 2024?
Program Czyste Powietrze ma na celu ograniczenie emisji zanieczyszczeń i poprawę efektywności energetycznej budynków. Wspiera wymianę starych źródeł ciepła na ekologiczne technologie, takie jak pompy ciepła czy kotły gazowe, oraz modernizację domów jednorodzinnych, co ma obniżać koszty ogrzewania i chronić środowisko.
Czyste Powietrze 2024 – wysokość dofinansowania:
W programie Czyste Powietrze 2024 dostępne były trzy poziomy dofinansowania, zależne od dochodów wnioskodawcy:
- Podstawowy poziom: do 30 000 zł dla osób z rocznym dochodem do 135 000 zł.
- Podwyższony poziom: do 37 000 zł dla gospodarstw z dochodem miesięcznym na osobę nieprzekraczającym 1894 zł (wielosobowe) lub 2651 zł (jednoosobowe).
- Najwyższy poziom: do 69 000 zł dla osób o najniższych dochodach, spełniających warunki do otrzymania świadczeń z opieki społecznej.
W ramach programu Czyste Powietrze można otrzymać było dofinansowanie na inwestycje mające na celu poprawę efektywności energetycznej budynków i ograniczenie emisji zanieczyszczeń. Wsparcie obejmowało:
- Wymianę źródeł ciepła na ekologiczne technologie, takie jak pompy ciepła, kotły gazowe czy kotły na pellet.
- Termomodernizację budynków, np. ocieplenie ścian, dachów, wymianę okien i drzwi.
- Modernizację instalacji grzewczych i ciepłej wody, w tym wymianę grzejników i instalację termostatów.
- Odnawialne źródła energii, takie jak panele fotowoltaiczne i kolektory słoneczne.
- Rekuperację, czyli wentylację mechaniczną z odzyskiem ciepła.
