Jak system operatorów w programie Czyste Powietrze wpłynie na realizację większych inwestycji? Czy operatorzy będą odpowiadać za jakość inwestycji termomodernizacyjnych?
System nie będzie obowiązkowy.
- Operatorzy w programie Czyste Powietrze będą pełnić funkcję „aniołów stróżów”, wspierając beneficjentów na każdym etapie inwestycji, od składania dokumentów po nadzorowanie realizacji projektów, szczególnie przy większych inwestycjach, które kwalifikują się do najwyższego poziomu dofinansowania.
- Będą odpowiedzialni za kontrolowanie realizacji większych inwestycji, aby zapewnić, że beneficjenci wydają środki zgodnie z wymaganiami.
- Operatorzy będą współpracować z bankami i wykonawcami, pełniąc rolę koordynatora oraz audytora, a także weryfikując zgodność inwestycji z wymaganiami. Beneficjenci będą mieli prawo do wyboru wykonawcy, jednak operatorzy zastrzegają sobie prawo do odmowy wypłaty środków, jeśli prace nie będą zgodne z normami.
Jedną z kluczowych innowacji w nowej edycji programu Czyste Powietrze będzie wprowadzenie tzw. operatorów, którzy będą działać na terenie całej Polski. Zgodnie z zapowiedziami NFOŚiGW, operatorzy mają pełnić rolę „aniołów stróżów” dla beneficjentów programu. Będą oni wspierać wnioskodawców na każdym etapie procesu – od składania dokumentów po nadzorowanie realizacji inwestycji. Celem jest, by wnioski składane pod ich okiem były lepiej wypełnione i szybciej rozpatrywane. Operatorzy mają chronić beneficjentów przed nieuczciwymi wykonawcami.
Kontrola inwestycji w programie Czyste Powietrze, czyli operatorzy
W ramach programu Czyste Powietrze pojawiła się koncepcja nadzoru nad realizacją inwestycji termomodernizacyjnych, ale dotyczy to głównie większych i bardziej kompleksowych projektów. W przypadku mniejszych inwestycji, takich jak wymiana pieca czy ocieplenie domu, nadzór może być mniej wymagający. Operator w wydaniu ogólnopolskim będzie miał za zadanie zapewnić, że środki finansowe są wykorzystywane zgodnie z założeniami i standardami jakości. Nadzór jest więc kluczowy przy projektach o większym zakresie, aby zapewnić ich skuteczność i zgodność z normami.
“Rola operatora jest przewidziana głównie przy największych inwestycjach, które kwalifikują się do najwyższego poziomu dofinansowania. W przypadku średniego poziomu dofinansowania rola operatora może się pojawić, ale nie będzie obligatoryjna. Natomiast przy najniższym poziomie dofinansowania rola operatora nie będzie w ogóle uwzględniana” – wyjaśnia Robert Gajda, wiceszef NFOŚiGW.
Oznacza to, że pomoc operatora nie będzie dla wszystkich. Gajda zaznaczył, że na chwilę obecną nadzór nad inwestycjami termomodernizacyjnymi dotyczy głównie większych projektów, gdzie w grę wchodzą znaczne kwoty. Podkreślił, że w takich przypadkach konieczne jest odpowiednie zabezpieczenie realizacji inwestycji. Przywołał przykład wcześniejszych problemów, gdy beneficjenci podpisywali dokumenty, nie mając pojęcia o rzeczywistej realizacji inwestycji.
“Teraz inwestycja zakończy się protokołem sporządzonym przez operatora, który potwierdzi, że wszystko zostało wykonane zgodnie ze świadectwem energetycznym oraz że osiągnięto zamierzony efekt ekologiczny. Do tego dołączone będą zdjęcia dokumentujące cały proces” – dodał Gajda.
Minimalizacja nieprawidłowości i nadużyć
Nowy system kontroli ma na celu zmniejszenie ryzyka nieprawidłowości. Gdyby po kontroli okazało się, że w budynku pojawił się kopciuch, operator będzie mógł wrócić do protokołu. Jeśli zdjęcia dokumentujące proces pokażą, że urządzenie grzewcze wymieniono zgodnie z wymogami, odpowiedzialność za nieprawidłowości spadnie na beneficjenta. Brak odpowiedniej dokumentacji zdjęciowej oznacza, że odpowiedzialność poniesie operator, który będzie musiał wyjaśnić sytuację i jeśli to konieczne, zwrócić otrzymaną dotację.
Ocena energetyczna zamiast audytu w programie Czyste Powietrze
Jeśli ocena energetyczna ma zastąpić audyt energetyczny, czy wówczas operator powinien pełnić rolę gwaranta jakości? Czy taka jest główna idea tego rozwiązania? Co o tym sądzi Robert Gajda?
Wiceszef NFOŚiGW podkreślił, że w systemie wsparcia inwestycji termomodernizacyjnych kluczową rolę będą pełnić gminy. Zewnętrzni operatorzy również będą mogli wypełniać te zadania. Zaznaczył jednak, że wykonawcy nie będą pełnić roli operatorów, ponieważ wcześniejsze pilotaże pokazały, że często kierują się oni wyłącznie własnym interesem.
Operatorzy będą współpracować z bankami i wykonawcami
Operatorzy mają funkcjonować jako punkty zaufania publicznego, współpracując z bankami, które już angażują się w kredyty ekologiczne. Banki, dysponujące odpowiednimi narzędziami i oddziałami w całym kraju, będą mogły kontrolować wykonawców i beneficjentów, weryfikując zdolności kredytowe oraz działalność firm. Będą także mogły wspierać prefinansowanie inwestycji. Istotną zmianą będzie to, że środki nie będą już wypłacane bezpośrednio wykonawcom, lecz trafią na specjalne konta beneficjentów w bankach.
“Operator będzie pełnił rolę koordynatora, swoistego audytora, który będzie odpowiedzialny za środowisko charakterystyki energetycznej danej inwestycji. Na naszych stronach internetowych pojawi się lista zaufanych firm, z którymi operator będzie mógł współpracować” – tłumaczy Gajda.
Ważne jest, że gdy operator zaproponuje wykonawcę, beneficjent będzie miał prawo odmówić współpracy i wybrać własnego wykonawcę. W takim przypadku to beneficjent będzie odpowiadał za wybór firmy, a operator zastrzega sobie prawo odmowy wypłaty środków, jeśli prace nie będą wykonane zgodnie z wymaganiami. W przypadku prefinansowania bank będzie mógł kontrolować zarówno beneficjenta, jak i wykonawcę. Na etapie płatności końcowej operator musi potwierdzić wykonanie inwestycji na podstawie protokołu. Jeśli prace nie będą zgodne z wymogami, środki nie zostaną wypłacone.
Redakcja Termomodernizacja, wydawcą portalu jest GLOBEnergia Sp. z o.o.
