Głęboka termomodernizacja budynku wielorodzinnego

Za budynek poddany głębokiej termomodernizacji uznaje się obiekt, który spełnia obowiązujące wymagania energetyczne dla nowych budynków. Głęboka termomodernizacja to zestaw działań remontowych i modernizacyjnych skutkujących zmniejszeniem zużycia energii w istniejących budynkach. Ich zakres określany jest na poziomie optymalnym pod względem ekonomicznym. W pierwszej kolejności wybierane są działania przynoszące duży efekt przy stosunkowo niskich kosztach. W warunkach polskich optymalne przedsięwzięcie termomodernizacyjne to:

• dodatkowe ocieplenie ścian zewnętrznych materiałem izolacyjnym (styropian, wełna mineralna),
• dodatkowe ocieplenie stropodachu lub dachu materiałem izolacyjnym,
• dodatkowe ocieplenie stropu nad piwnicą lub podłogi na gruncie materiałem izolacyjnym,
• zastosowanie wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej z odzyskiem ciepła.

Rosnące ceny energii mogą spowodować, że opłacalna grubość izolacji termicznych będzie coraz większa, co może przysparzać problemów technicznych przy jej stosowaniu w istniejących budynkach. Tym samym opłacalne może być stosowanie nowoczesnych izolacji termicznych, takich jak izolacje transparentne, izolacje próżniowe czy aerożele.

Kompleksowa termomodernizacja pozwala uzyskać wiele korzyści. W pierwszym rzędzie są to korzyści ekonomiczne związane z oszczędnościami w zużyciu energii, a także rozwojem aktywności gospodarczej i wzrostem liczby nowych miejsc pracy w sektorach związanych z termomodernizacją. Kolejnymi są korzyści społeczne wynikające przede wszystkim z ograniczenia zjawisk ubóstwa energetycznego i wykluczenia społecznego. Istotne są też korzyści środowiskowe wynikające z ograniczenia lokalnej niskiej emisji i zanieczyszczenia powietrza (pyły, benzo(a)piren, NOx) oraz globalnej emisji dwutlenku węgla (CO₂) prowadzącej do zmian klimatu.

W wymaganiach WT 2021 ważną rolę odgrywa wartość rocznego zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną wykorzystywaną do ogrzewania, wentylacji i przygotowania ciepłej wody.

Zadaniem współczynnika energii pierwotnej (EP) jest wręcz wymuszanie stosowania energii ze źródeł odnawialnych, zwłaszcza do ogrzewania i przygotowania ciepłej wody w budynkach. Niska wartość EP nie oznacza jednak automatycznie niższych kosztów eksploatacyjnych. Głęboką termomodernizację przeprowadza się za pomocą trzech głównych sposobów, w następującej kolejności:

1. zmniejszenie zapotrzebowania na energię użytkową (EU) poprzez lepszą izolację termiczną przegród oraz wymianę okien i drzwi zgodnych co najmniej z WT 2021;
2. zmniejszenie zapotrzebowania na energię końcową (EK) poprzez dobrą izolację przewodów instalacji c.o. i c.w.u., zastosowanie regulacji zwiększającej sprawność instalacji c.o. i c.w.u. oraz wymianę źródła ciepła na bardziej efektywne;
3. zmniejszenie zapotrzebowania na energię pierwotną (EP) poprzez zmianę nośnika energii o mniejszym współczynniku nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej, np. z paliwa węglowego na gazowe lub ciepło sieciowe, oraz wykorzystanie lokalnie wytwarzanej energii odnawialnej – np. elektrycznej z instalacji PV lub cieplnej z kolektorów słonecznych albo zastosowanie pomp ciepła korzystających również z energii elektrycznej z lokalnej instalacji PV.

Z uwagi na fakt, że tradycyjne paliwa, takie jak węgiel i gaz ziemny, oraz energia elektryczna z sieci energetycznej obarczone są wysokimi współczynnikami nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej na wytworzenie i dostarczenie nośnika energii końcowej, jeśli budynek ma osiągnąć niski wskaźnik EP, spełniający wymagania WT 2021, w możliwie największym zakresie należy wykorzystywać te źródła, które mają niewielki współczynnik nakładu energii, czyli:

• energię elektryczną odnawialną z instalacji fotowoltaicznych,
• energię cieplną odnawialną z kolektorów słonecznych,
• energię cieplną odnawialną z pomp ciepła zasilanych lokalną instalacją PV,
• energię cieplną z sieci ciepłowniczej, o ile spełnia ona wymogi efektywnego systemu ciepłowniczego (np. dzięki kogeneracji) lub korzysta z energii odnawialnej, np. z biomasy.

Zapotrzebowanie na energię użytkową, czyli poziom traconej energii, powiązane jest zarówno z architekturą budynku (przegrodami budowlanymi), jak i jego szczelnością oraz sposobem wentylacji (grawitacyjna, mechaniczna, mechaniczna z odzyskiem ciepła).

Znaczenie audytu i świadectwa energetycznego

Pierwszą czynnością przygotowującą proces modernizacji budynku jest wykonanie audytu energetycznego, czyli oceny zużycia energii i opracowania propozycji zmian i usprawnień, które trzeba wykonać, aby uzyskać mniejsze zużycie energii i niższe koszty eksploatacyjne. W ramach audytu dokonuje się przeglądu i oceny aktualnego wykorzystania energii w budynku i na tej podstawie określa rodzaj i zakres zmian i ulepszeń, które należy wprowadzić. Określa się również, jakie usprawnienia mogą przynieść największe korzyści ekonomiczne.

Audyt jest bardzo ważnym elementem procesu głębokiej termomodernizacji, podstawą do podjęcia prawidłowej decyzji o przedsięwzięciach poprawiających efektywność energetyczną obiektu. Najważniejszym elementem audytu jest obliczenie zapotrzebowania na energię i moc w obecnym stanie obiektu oraz po wprowadzeniu usprawnień proponowanych w audycie. W ramach przygotowania kompleksowej modernizacji należy opracować projekt składający się z następujących części (lub odrębnych projektów): ocieplenie budynku, wymiana okien, modernizacja systemów c.o. i c.w.u. oraz modernizacja wentylacji (ew. klimatyzacji lub chłodzenia) z ewentualnym wykorzystaniem energii odnawialnej i z kogeneracji, modernizacja systemu oświetlenia oraz zastosowanie systemu monitoringu i zarządzania energią w budynku.

Audyt nie jest dokumentacją techniczną i podstawą dla realizacji robót, określa jednak ważne założenia do projektu modernizacji obiektu. Jest podstawą dla podjęcia decyzji o celowości wykonania danej modernizacji, natomiast dla banku udzielającego kredytu jest dowodem, że przedsięwzięcie jest efektywne ekonomicznie, a więc nie rodzi obaw co do późniejszej spłaty zobowiązań.

Z kolei  świadectwo charakterystyki energetycznej to dokument, który przedstawia wielkość rocznego zapotrzebowania na energię niezbędną do zaspokojenia potrzeb związanych z użytkowaniem budynku. W dokumencie tym zapotrzebowanie na energię wynika z przeznaczenia i standardu budynku oraz jego systemów instalacyjnych, czyli jest obliczane na podstawie stałych i obiektywnych cech, a nie na podstawie zużycia energii, które nie jest stałe i zależy od sposobu użytkowania i zwyczajów użytkowników.

Audyt energetyczny i świadectwo charakterystyki energetycznej zawierają podobne elementy i oceniają sezonowe zapotrzebowanie na ciepło, jakość ochrony cieplnej budynku, stan i sprawność źródeł ciepła i instalacji c.o. i c.w.u. oraz wentylacji, klimatyzacji i oświetlenia, a także rekomendują usprawnienia. Różni je jednak zakres informacji.

Audyt energetyczny jest elementem przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, a świadectwo to dokument określający charakterystykę energetyczną istniejącego budynku. Audyt wskazuje metody i koszty termomodernizacji, a świadectwo charakterystyki energetycznej – jakość i koszty eksploatacji. Audyt to opracowanie dotyczące określonego stanu i czasu, natomiast świadectwo jest dokumentem o 10-letnim terminie ważności.

Stan obecny analizowanego budynku – wariant W0

Przeprowadzono obliczenia dla istniejącego budynku wielorodzinnego znajdującego się w III strefie klimatycznej. Ma on cztery kondygnacje nadziemne oraz garaż podziemny z pomieszczeniami technicznymi. Charakteryzuje się następującymi cechami, które zostały zdefiniowane w programie Audytor OZC 7.0 Pro:

• przegrody, okna i drzwi spełniają wymagania WT 2008 – okna z pojedynczą szybą, bez urządzeń ochrony przeciwsłonecznej,
• wentylacja grawitacyjna,
• źródłem ciepła na cele c.o. i przygotowania c.w.u. jest kondensacyjny kocioł na gaz ziemny,
• instalacje c.o. i c.w.u. są nieizolowane, brakuje regulacji miejscowej c.o. – jest tylko regulacja centralna,
• zasobnik c.w.u. wyprodukowano przed 2005 rokiem.

Budynek ma powierzchnię ogrzewaną 3097,84 m² oraz kubaturę ogrzewaną 9061,6 m³. Jego projektowe obciążenie cieplne wynosi 143,4 kW.

W tabeli 1 zamieszczono zestawienie przegród wielowarstwowych oraz typowych dla wariantu podstawowego W0 z programu Audytor OZC 7.0 Pro. Wymagania WT 2021 spełniają drzwi wewnętrzne, podłoga w piwnicy, strop od góry, niektóre ściany wewnętrzne oraz ściana zewnętrzna przy gruncie. W tabeli 2 przedstawiono wyniki ogólne dla wariantu podstawowego W0 z programu Audytor OZC 7.0 Pro.

Tabela 1. Zestawienie przegród wariantu podstawowego W0 z programu Audytor OZC 7.0 Pro

Tabela 2. Wyniki ogólne wariantu podstawowego WO z programu Audytor OZC 7.0 Pro

Warianty alternatywne

Do analizy przyjęto osiem wariantów modernizacji budynku, w ramach których zmiany wprowadzane są stopniowo do momentu spełnienia wymagań WT 2021. Ścieżka ta pokazuje m.in., które działania w największym stopniu wpływają na wyniki dotyczące wymaganego wskaźnika EP. Daje też informacje, jak w kolejnych wariantach maleją wielkości energii końcowej i tym samym kosztów eksploatacyjnych oraz które działania spośród wszystkich planowanych czynności termomodernizacyjnych dają największe efekty oszczędności na kosztach eksploatacji.

Wariant W1 : drzwi wewnętrzne, podłoga w piwnicy, strop od góry, niektóre ściany wewnętrzne oraz ściana zewnętrzna przy gruncie spełniają wymagania WT 2021. Wykonano dodatkowe izolacje termiczne dachu, stropu od dołu, ścian zewnętrznych i niektórych wewnętrznych, tak aby spełniały wymagania WT 2021. Wymieniono starą stolarkę okienną na zespolone dwukomorowe okna z powłoką niskoemisyjną i drzwi zewnętrzne. W tabeli 3 zamieszczono porównanie izolacji oraz współczynnika przenikania ciepła U przegród dla wariantu podstawowego W0 oraz wariantu W1.

Wariant W2 : działania jak w wariancie W1, dodatkowo zaizolowano instalacje, zwiększono sprawność poprzez dodanie regulacji odbiorników końcowych (grzejników) – regulacja centralna i miejscowa w zakresie 2 K. Ponadto wymieniono zasobnik c.w.u. na nowy.

Wariant W3 : wariant W2, czyli źródłem ciepła na cele c.o. pozostaje wyłącznie kocioł gazowy, a do przygotowania c.w.u. zastosowano współpracę kotła ze sprężarkową powietrzną pompą ciepła (kocioł/PC w stosunku 70/30%).

Wariant W4 : analogiczny do wariantu W3, z tym że pompa ciepła zasilana jest także energią elektryczną odnawialną z instalacji fotowoltaicznej (PV).

Wariant W5 : wariant W4 (czyli dla c.w.u. pompa ciepła zasilana energią z PV w stosunku kocioł/PC 70/30%) oraz dodatkowa współpraca pompy ciepła na potrzeby c.o. w stosunku 80/20%. Do uzyskania punktu biwalentnego pompy ciepła pracują samodzielnie, poniżej temperatury tego punktu załączają się kotły gazowe. Instalację wyposażono w zbiornik buforowy.

Wariant W6 : analogiczny do wariantu W5, ale do zasilania obu powietrznych pomp ciepła wykorzystana została instalacja fotowoltaiczna.

Wariant W7 : wariant W6 i dodatkowo zmiana wentylacji z grawitacyjnej na mechaniczną z odzyskiem ciepła. Zadaniem wentylacji mechanicznej jest dostarczenie do budynku świeżego powietrza zewnętrznego oraz usuwanie zużytego. System wentylacji odzyskuje ciepło z powietrza usuwanego z budynku i wykorzystuje je w układzie wentylacji.

Wariant W8 : wariant analogiczny do W7, lecz z większym udziałem pracy pomp ciepła, do punktu, w którym EP zostanie zredukowane do poziomu wymaganego przez WT 2021. Na potrzeby c.w.u. pompa ciepła pracuje w stosunku kocioł/PC 50/50%, a na potrzeby c.o. w stosunku 70/30%.

Tabela 3. Porównanie grubości izolacji oraz współczynnika przenikania ciepła U przegród wariantu podstawowego W0 oraz wariantu W1

Analiza energetyczna wariantów

Wariant W0 : budynek bez termomodernizacji ma wysokie wskaźniki zapotrzebowania na energię. Nie spełnia wymagań techniczno-budowlanych WT 2021 dla energii pierwotnej i ponad trzykrotnie przekracza wymaganą wartość EP. Wariant ten ma następujące wskaźniki: EU = 81,7 kWh/(m² · rok), EK = 192,2 kWh/(m² · rok), EP = 215 kWh/(m² · rok). Nie korzysta z OZE.

Wariant W1 : w tym wariancie projektowa strata ciepła przez przenikanie wynosi 59,9 kW, a przez wentylację 59,7 kW, projektowe obciążenie cieplne budynku to 114 kW. Strata ciepła w odniesieniu do powierzchni wynosi 36,9 W/m², a w odniesieniu do kubatury 12,6 W/m². Projektowane obciążenie cieplne budynku zmalało, co przyczynia się do zmiany wartości wskaźników rocznego zapotrzebowania na energię – głównie energii użytkowej EU = 69,8 kWh/(m² · rok). Wskaźniki EP i EK także się zmniejszyły, są jednak nadal bardzo wysokie i wynoszą: EK = 171,9 kWh/(m² · rok), EP = 192,7 kWh/(m² · rok). Budynek nie korzysta z OZE.

Wariant W2 : dzięki izolacjom termicznym instalacji c.o. i c.w.u. oraz zastosowaniu regulacji miejscowej (zawory termostatyczne na grzejnikach), a także wymianie zasobnika c.w.u. na nowy współczynniki zostały znacznie obniżone i wynoszą: EK = 115,2 kWh/(m² · rok), EU = 69,8 kWh/(m²· rok). Jednak wskaźnik EP = 130,4 kWh/(m² · rok) jest dwukrotnie za wysoki w stosunku do wymagań.

Wariant W3 : dzięki zastosowaniu powietrznej pompy ciepła pracującej na potrzeby przygotowania c.w.u. wraz z kotłem gazowym w stosunku kocioł/PC 70/30% zmniejszyły się nieznacznie wskaźniki zapotrzebowania na energię końcową i pierwotną: EK = 102,4 kWh/(m² · rok), EP = 126 kWh/(m² · rok). Udział OZE w rocznym zapotrzebowaniu na energię końcową wynosi 3,4%. Duży udział energii konieczny do przygotowania c.w.u. przekłada się na oszczędności eksploatacyjne wynikające z zastosowania pompy ciepła.

Wariant W4 : dzięki zastosowaniu fotowoltaiki do wspomagania zasilania pompy ciepła pracującej na potrzeby przygotowania c.w.u. (wariant W3) zmienił się tylko wskaźnik EP = 110,9 kWh/(m² · rok). Udział OZE w rocznym zapotrzebowaniu na energię końcową wzrósł nieznacznie i wynosi 5%.

Wariant W5 : to wariant W4 z dodatkową współpracą pompy ciepła na potrzeby c.o. w stosunku 80/20% kocioł/pompa ciepła. Zapotrzebowanie na energię końcową zmalało i wynosi EK = 96,3 kWh/(m² · rok), jednak ze względu na zastosowanie pomp ciepła na potrzeby zarówno c.o., jak i c.w.u. wskaźnik rocznego zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną EP minimalnie wzrósł – ze 110,9 do 112,7 kWh/(m² · rok). Udział OZE w rocznym zapotrzebowaniu na energię końcową wzrósł nieznacznie i wynosi 7,8%.

Wariant W6 : analogiczny do wariantu W5, ale obie pompy ciepła zasilane są także energią z instalacji fotowoltaicznej. W układzie tym kocioł dostarcza 80% ciepła, a pompy kolejne 20%. Zmniejszył się tylko wskaźnik EP w stosunku do W5 ze 112,7 na 101,5 kWh/(m² · rok). Bez zmian pozostają EU = 69,8 kWh/(m² · rok) oraz EK = 96,3 kWh/(m² · rok). Udział OZE w rocznym zapotrzebowaniu na energię końcową wzrósł nieznacznie i wynosi 9,3%.

Wariant W7 : w tym wariancie wyraźna jest zmiana wyników dzięki zastosowaniu wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła. Oznacza to niższe o ponad 20 kWh/(m² · rok) zapotrzebowanie na energię użytkową i niski wskaźnik EU = 46,8 kWh/(m² · rok). Działanie to przekłada się także na mniejsze zużycie energii końcowej i pierwotnej, tym samym wskaźnik EK = 72,7 kWh/(m² · rok), a EP 80,4 kWh/(m² · rok). Udział OZE w rocznym zapotrzebowaniu na energię końcową praktycznie się nie zmienił i wynosi 9,4%.

Wariant W8 : analogiczny do W7 z tą różnicą, że zwiększono udział pracy pomp ciepła do tego stopnia, by uzyskać wymagany przez WT 2021 poziom wskaźnika EP. Tym samym na potrzeby c.w.u. pompa ciepła pracuje w stosunku kocioł/PC 50/50%, a na potrzeby c.o. w stosunku 70/30%. W tym wariancie EU = 46,8 kWh/(m² · rok), EK = 62,5 kWh/(m² · rok) i EP = 64,5 kWh/(m² · rok). Udział OZE w rocznym zapotrzebowaniu na energię końcową wzrósł prawie dwukrotnie i wynosi 17,9%.

W wyniku zwiększenia udziału pomp ciepła w dostarczaniu ciepła zarówno na potrzeby instalacji c.w.u., jak i c.o. analizowany budynek spełnia wymagania WT 2021 dla nowych budynków wielorodzinnych. W pozostałych wariantach termomodernizacji wskaźnik EP nie spełniał wymagań WT 2021.

Zestawienie wskaźników charakterystyki energetycznej poszczególnych rozpatrywanych wariantów głębokiej termomodernizacji zawiera  tabela 4.

Tabela 4. Porównanie wskaźników charakterystyki energetycznej poszczególnych rozpatrywanych wariantów głębokiej termomodernizacji

Porównanie kosztów eksploatacyjnych wariantów termomodernizacji

W kolejnym etapie dokonano porównania kosztów eksploatacyjnych rozpatrywanych wariantów termomodernizacji. Wskaźnik EK, który otrzymujemy na świadectwie charakterystyki energetycznej, umożliwia przeprowadzenie zgrubnego porównania kosztów eksploatacyjnych proponowanych rozwiązań termomodernizacyjnych. Pomimo że wskaźnik ten jest zależny od zmian cen energii, umożliwia porównanie wariantów głębokiej termomodernizacji i ich wpływu na obniżenie kosztów eksploatacyjnych. Wskaźnik EK określa bowiem zapotrzebowanie na energię końcową, czyli ilość energii, za jaką będziemy musieli zapłacić podczas eksploatacji budynku. Uwzględnia on sprawności systemów c.o. i c.w.u. oraz bilansuje straty energii wynikające ze sprawności urządzeń grzewczych, przesyłu czynnika grzewczego oraz niedokładności regulacji. Nie uwzględnia jednak przyzwyczajeń mieszkańców i ich zachowania – np. ustawiania w mieszkaniach temperatur wyższych niż obliczeniowe czy „regulacji” temperatury poprzez wietrzenie, a nie nastawy na zaworach termostatycznych. Zapobieganiu takim zachowaniom prowadzącym do nieuzasadnionych strat ciepła służą m.in. podzielniki kosztów lub ciepłomierze.

Z zestawienia danych w tabeli 4 widzimy, jak maleją w kolejnych wariantach wielkości energii końcowej – najniższy koszt uzyskano przy zastosowaniu wszystkich planowanych czynności termomodernizacyjnych, czyli w wariancie W8. Wariant ten spełnia wymagania WT 2021 i budynek zużywa tylko 32,5% energii w stosunku do wariantu wyjściowego W0.

Zauważyć można również, że wariant W2, czyli zastosowanie regulacji miejscowej odbiorników końcowych – grzejników, zaizolowanie instalacji c.o. i c.w.u. oraz wymiana zasobnika c.w.u. na nowszy o większej sprawności, daje największy przyrost oszczędności kosztów eksploatacyjnych w porównaniu do wszystkich wariantów i najbardziej obniża koszt ogrzewania, tj. o prawie 35%. Kolejnym wariantem o stosunkowo wysokim potencjale obniżania kosztów eksploatacji jest wariant W7, czyli zastosowanie wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła – obniża on koszt ogrzewania o ok. 25% w porównaniu do wariantu poprzedniego, czyli wariantu W6 z wentylacją naturalną.

Podsumowanie

Wszystkie zastosowane zmiany przyczyniają się do zmniejszenia zużycia energii, przy czym największe oszczędności można osiągnąć:

• wprowadzając izolację przegród i wymianę stolarki okienno-drzwiowej (W1),
• izolując obiegi i stosując regulację grzejników (W2),
• wykorzystując wentylację mechaniczną z odzyskiem ciepła (W7).

Pomimo że pompy ciepła są uznawane za OZE, ze względu na wysoką wartość współczynnika wi = 3,0 dla energii elektrycznej z sieci energetycznej nie pozwalają spełnić wymagania WT 2021 odnośnie do EP. Dopiero ich zasilenie z wykorzystaniem energii elektrycznej z instalacji PV umożliwia osiągnięcie wymaganego poziomu EP.

Pomimo wysokich kosztów inwestycyjnych związanych z głęboką termomodernizacją budynek ma znacznie niższe koszty eksploatacyjne. Kolejną korzyścią są aspekty społeczne i klimatyczne – budynki po termomodernizacji są bardziej przyjazne mieszkańcom i środowisku.

Termomodernizacja budynku to proces złożony i należy wykonać audyt energetyczny oraz rozważyć różne opcje, aby móc podjąć świadomą decyzję o modernizacji pozwalającej na utrzymanie właściwych i żądanych parametrów w pomieszczeniach budynku wielorodzinnego. Polepszenie izolacyjności cieplnej przegród budowlanych oraz stolarki okiennej i drzwiowej przyczynia się do zmniejszenia EU – czyli mocy cieplnej potrzebnej na cele c.o. i wentylacji, co bezpośrednio przyczynia się do obniżenia kosztów inwestycyjnych na źródło ciepła o mniejszej mocy, mniejsze odbiorniki końcowe oraz niższe parametry zasilania, co w pewnym stopniu pozwala osiągnąć niższe koszty eksploatacyjne. Dobra izolacja termiczna instalacji c.o. i c.w.u. w budynkach wielorodzinnych to mniejsze straty ciepła i tym samym niższe koszty eksploatacji. Ulepszenie bądź zastosowanie regulacji odbiorników końcowych zapewnia także lepsze warunki komfortu termicznego i mikroklimatu w mieszkaniach, co również zmniejsza EK i redukuje koszty eksploatacyjne. Zastosowanie energii odnawialnej przyczynia się do zmniejszenia EK i kosztów eksploatacyjnych, co ma szczególne znaczenie w obliczu niepewnego dostępu do paliw kopalnych i trudności w prognozowaniu ich cen.

Wykorzystanie energii odnawialnej z pomp ciepła, o ile nie korzystają one z energii elektrycznej odnawialnej produkowanej lokalnie (np. z instalacji PV), może zwiększyć wskaźnik EP, gdyż energia z sieci ma wysoki współczynnik nakładu energii pierwotnej. Ten wysoki współczynnik ma na celu m.in. stymulowanie dekarbonizacji systemów wytwarzających energię elektryczną oraz korzystania z lokalnych instalacji wytwarzających odnawialną energię elektryczną z wiatru, słońca czy wody.